آیه 50 سوره بقره
| <<49 | آیه 50 سوره بقره | 51>> | |||||||||||||||
| |||||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
و (یاد کنید) هنگامی که دریا را شکافتیم و شما را نجات دادیم و فرعونیان را غرق کردیم و شما مشاهده می‌کردید.
و [یاد کنید] هنگامی که دریا را برای شما شکافتیم، پس شما را نجات دادیم و فرعونیان را در حالی که می دیدید، غرق کردیم.
و هنگامى كه دريا را براى شما شكافتيم و شما را نجات بخشيديم؛ و فرعونيان را -در حالى كه شما نظاره مى‌كرديد- غرق كرديم.
و آن هنگام را كه دريا را برايتان شكافتيم و شما را رهانيديم و فرعونيان را در برابر چشمانتان غرقه ساختيم.
و (به خاطر بیاورید) هنگامی را که دریا را برای شما شکافتیم؛ و شما را نجات دادیم؛ و فرعونیان را غرق ساختیم؛ در حالی که شما تماشا می‌کردید.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
فرقنا: فرق به معنى جدا كردن است چنان كه فلق به معنى شكافتن است. (قاموس قرآن) «فرقنا»: جدا كرديم.
آل: خانواده. آل مقلوب اهل و مصغرش اهيل آيد. در اين آيه لشكريان فرعون خانواده او خوانده شده اند چنان كه خواهد آمد.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«50» وَ إِذْ فَرَقْنا بِكُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَيْناكُمْ وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ
«1». يونس، 92.
جلد 1 - صفحه 115
و (به خاطر بياوريد) هنگامى كه دريا را براى شما شكافتيم و شما را نجات داديم و فرعونيان را در حالى كه شما تماشا مى‌كرديد، غرق كرديم.
نکته ها
ماجراى عبور بنى‌اسرائيل از رود نيل، در چند سوره قرآن بيان شده است. «1»
خداوند با شكافتن آب، به وسيله زدن عصاى حضرت موسى عليه السلام، آنان را از رود درياگونه‌ى نيل عبور داد.
در اين آيه، سه معجزه‌ى الهى در كنار هم مطرح شده است:
الف: شكافتن دريا. ب: نجات بنى‌اسرائيل. ج: غرق فرعونيان.
پیام ها
1- نقش اسباب، بسته به اراده‌ى حكيمانه خداوند است. موسى عصايى داشت كه گاهى از سنگ آب مى‌جوشاند؛ «اضْرِبْ بِعَصاكَ الْحَجَرَ فَانْفَجَرَتْ» و گاهى به آب مى‌زد و از ميان آن راه گشوده مى‌شود. «فَرَقْنا بِكُمُ الْبَحْرَ»
2- پايان شب سيه سفيد است. بنى‌اسرائيل بعد از آن همه شكنجه و بلا به رفاه و نجات رسيدند. «فَأَنْجَيْناكُمْ»
3- انتقام از ستمگران در حضور ستمديدگان، مرهمى براى آنهاست. «أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ إِذْ فَرَقْنا بِكُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَيْناكُمْ وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ (50)
بعد از آن تذكر فرمايد نعمت ديگر را كه: وَ إِذْ فَرَقْنا بِكُمُ الْبَحْرَ: و ياد بياوريد اى بنى اسرائيل! زمانى را كه شكافتيم به جهت شما درياى قلزم «2» را وقتى كه از فرعون مى‌گريختيد، و دريا پيش شما و لشگر فرعون عقب شد تعاقب مى‌كردند شما را؛ فَأَنْجَيْناكُمْ: پس نجات داديم شما را و برهانيديم شما را از ضرر ايشان، وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ: و غرق ساختيم و به آب فرو برديم فرعون و لشگرش را، وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ: و حال آنكه شما نگاه مى‌كرديد به دريا چگونه شكافته مى‌شد، يا مناظره مى‌نموديد كه چه سان فرعونيان غرق مى‌گشتند.
هلاك فرعونيان: در منهج- چون فرعون دعوى خدائى كرد و مدت چهار صد سال طغيانش از حد گذشت، و اتمام حجت بر او شد؛ خداوند تعالى (به موسى) وحى فرمود: مدت فرعون به سر آمد، وقت هلاك او و نجات بنى اسرائيل رسيده، امر كن تا حلى و زيور آنان را گرفته بيرون روند. تمام بنى اسرائيل كه سيصد و بيست هزار مرد جنگى بودند، غير از سايرين در محل معين جمع و با حضرت موسى عليه السّلام حركت نمودند.
«1» توحيد صدوق، صفحه 288، حديث ششم.
«2» دريا و رود بزرگ را گويند.
تفسير اثنا عشرى، ج1، ص: 145
قدرى راه كه رفتند، سرگردان شدند، حضرت، پيرمردان را طلبيد، علت را پرسيد. گفتند: ما از پدران خود شنيديم كه حضرت يوسف عليه السّلام وصيت نموده كه چون بنى اسرائيل خواستند از شهر مصر بيرون روند، مرا با خود ببرند. پرسيد قبر او كجاست؟ عاقبت پيرزنى گفت: ميان رود نيل دفن شده، به سبب نزاعى كه در ميان آنها افتاد كه هر طايفه مى‌خواستند در محله آنها دفن شود، عاقبت عقلا گفتند كه وسط رود نيل دفن كنيم، تا آب از آن گذشته همه فيض بريم. خلاصه جسد را بيرون آورده در تابوتى از سنگ مرمر نهاده حركت دادند. و حق تعالى خواب را بر قبطيان مسلط نمود كه از رفتن سبطيان بى‌خبر شدند، و روز هم به سبب مردن اطفال آنان مشغول بودند تا غروب آفتاب كه اطلاع يافتند. فرعون امر كرد لشگريان تماما جمع شوند و وقت بانگ خروس حركت كنند. اتفاقا هيچ خروسى در آن شب صدا ننمود تا روز روشن شد. هامان وزير فرعون با سه هزار و نهصد نفر مقدمه لشگر و خود با هفتاد هزار نفر خواص با لباس سياه و بيرقهاى سياه و اسبان سياه حركت كردند به تعاقب بنى اسرائيل، تا به كنار دريا رسيدند. آب در نهايت طغيان بود. سبطيان نگاه كردند، فرعونيان را عقب خود ديدند. به درگاه خدا تضرع نمودند. وحى شد به موسى عصا به دريا بزن. به قدرت كامله الهى دوازده راه خشك به عدد اسباط بنى يعقوب هويدا شد، به طورى كه صداى سم اسبان آنها به زمين بلند مى‌شد.
بنى اسرائيل وارد شدند. فرعون به كنار دريا رسيد، آن را شكافته ديد، گفت دريا از هيبت من شكافته! گفتند تا تو داخل نشوى ما قدم برنداريم. فرعون تعلّل نمود، جبرئيل سوار ماديان، پيش اسب فرعون به دريا راند. اسب ماديان را ديد، عنان از دست فرعون ربوده او را داخل دريا نمود. لشگر همه وارد شدند. آخر لشگر حضرت موسى عليه السّلام كه از دريا گذشت و آخر لشگر فرعون داخل شد، دريا بهم آمده تماما هلاك شدند. جثه فرعون كه چهار صد من آهن بر او بود، به كنار دريا افتاد و بقيه فرو رفتند و بنى اسرائيل با حضرت موسى عليه السّلام نجات يافتند.
تفسير اثنا عشرى، ج1، ص: 146
تنبيه: نجات حضرت موسى عليه السّلام و بنى اسرائيل از دريا و هلاك فرعون و فرعونيان به كيفيت خاصه مشاهده، هر آينه آيات بيناتى است كه اثبات نمايد قدرت خداى تعالى و نبوت حضرت موسى عليه السّلام را.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ إِذْ فَرَقْنا بِكُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَيْناكُمْ وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ (50)
ترجمه
و هنگاميكه شكافتيم براى شما دريا را پس نجات داديم شما را و غرق
جلد 1 صفحه 79
نموديم آل فرعون را و شما نگاه ميكرديد..
تفسير
يعنى ياد بياوريد وقتى را كه قرار داديم در آب دريا شكافها كه جدا ميشد بعضى از بعضى ديگر پس نجات داديم شما را در آنجا و غرق نموديم فرعون و اقوام و اتباع او را با آنكه شما نگاه ميكرديد بآنها كه غرق ميشدند و تفصيل اين اجمال آنستكه حضرت موسى (ع) چون رسيد بدريا وحى فرمود خداوند باو كه بگو بنى اسرائيل را كه تجديد كنيد توحيد مرا و ثابت بداريد در دلهاى خودتان ياد محمد سيد بندگان مرا و اعاده دهيد بر نفوس خودتان ولايت على برادر محمد و آل اطهار او را و بگوئيد خدايا عبور ده ما را بر وسط اين آب تا زمين شود براى شما و حضرت موسى ابلاغ نمود امر الهى را آنها گفتند ما از مرگ فرار كرديم تو ميخواهى ما را دچار غرق كنى در اين درياى بى‌پايان باين كلمات ما از عاقبت اين امر اطمينان نداريم در اين حال كالب بن يوحنا سواره بود به موسى عرض كرد يا نبى اللّه خدا امر كرده است كه اينكلماترا بگوئيم و داخل شويم فرمود بلى عرض كرد شما هم امر ميفرمائيد فرمود بلى پس توقف نمود و تجديد كرد بر نفس خود توحيد خدا و نبوت محمد (ص) و ولايت على (ع) و آل اطهار او را بهمان نحو كه موسى (ع) تلقين فرموده بود پس گفت خدايا بجاه ايشان عبور ده مرا از اين دريا و آن چهار فرسخ بود پس راند اسب خود را و تاخت در ميان دريا و آب در آن هنگام زير پاى او مانند زمين نرم بود تا رسيد بآخر خليج پس برگشت بتاخت و به بنى اسرائيل گفت اطاعت كنيد موسى را نيست اين دعا مگر كليد درهاى بهشت و قفل درهاى جهنم و جالب رضاى خداوند مهيمن بر بندگان و آنها ابا نمودند و گفتند ما نمى‌رويم مگر بر روى زمين پس وحى رسيد بموسى (ع) كه بزن عصاى خود را بدريا و صلوات بفرست دريا شكافته ميشود و موسى امتثال نمود و دريا شكافته شد و آشكار شد زمين تا آخر خليج پس موسى امر فرمود بنى اسرائيل را بعبور آنها گفتند زمين گل است ما ميترسيم فرو برويم وحى رسيد بحضرت موسى كه بگو خدايا بحق محمد و آل اطهار او خشك فرما اين زمين را و موسى اطاعت نمود و خداوند باد صبا را مأمور فرمود كه آنزمين را خشك نمود و موسى بنى اسرائيل را امر فرمود بعبور آنها گفتند يا نبى اللّه ما دوازده قبيله‌ايم اولاد دوازده پسران يعقوب پيغمبر از خداوند بخواه دوازده راه پيدا شود كه در تقدم و تأخر ميان ما اختلافى رخ ندهد لذا خداوند امر فرمود حضرت موسى را كه دوازده جاى دريا را با عصاى خود بزند و خداوند را بجاه محمد
جلد 1 صفحه 80
و آل اطهار او قسم بدهد تا در زمين دريا دوازده جاده پيدا شود و آب دور شود و موسى اطاعت نمود و خداوند اجابت فرمود دوازده جاده در كف دريا ظاهر شد و باد صبا هم زمين‌ها را خشك نمود و آنحضرت امر فرمود كه بنى اسرائيل داخل شوند آنها عرض كردند هر طايفه‌اى از ما كه داخل يك راه شويم از حال ديگرى اطلاع نداريم خداوند بموسى فرمود هر كوه آبيرا كه ميان اين راه‌ها است بزن با عصا و بگو خدايا بحق محمد و آل اطهار او در اين آبها طاقهاى واسعى احداث فرما كه اينان در موقع عبور يكديگر را ببينند و موسى اطاعت نمود و خداوند اجابت فرمود و بنى اسرائيل داخل شدند و چون بآخر رسيدند فرعون و قومش آمدند و وارد شدند تا نفر آخرى آنها كه داخل شد و اولى اراده خروج از آب نمود امر فرمود خداوند تعالى دريا را كه بگير فرعونيان را و گرفت آب آنها را و همه غرق شدند با آنكه اصحاب موسى نگاه ميكردند بآنها خدا فرموده به بنى اسرائيل در عهد محمد (ص) وقتى كه خداوند اين معامله را با پيشينيان شما فرمود براى كرامت آنحضرت و توسل باو آيا بر شما لازم نيست ايمان باو و آل اطهارش چون مشاهده نموديد ايشان را و بعضى گفته‌اند آن درياى قلزم بوده است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ إِذ فَرَقنا بِكُمُ البَحرَ فَأَنجَيناكُم وَ أَغرَقنا آلَ فِرعَون‌َ وَ أَنتُم تَنظُرُون‌َ (50)
(و ياد كنيد زماني را که درياي نيل را براي شما شكافتيم و شما را نجات داديم و فرعونيان را غرق نموديم و شما مشاهده مينموديد) وَ إِذ فَرَقنا بِكُمُ البَحرَ يعني فصلنا البحر لعبوركم (دريا را فصل فصل نموديم تا شما عبور كنيد) و ملخّص قصه بنا بر نقل مجمع البيان از إبن عباس اينست که بحضرت موسي وحي رسيد که شبانه با بني اسرائيل از مصر خارج شوند
جلد 2 - صفحه 30
چنانچه در آيه شريفه ميفرمايد: فَأَسرِ بِعِبادِي لَيلًا إِنَّكُم مُتَّبَعُون‌َ«1» (شب با بندگان من حركت كن که شما تعقيب ميشويد) موقعي که بني اسرائيل حركت كردند فرعون با قوم خود آنها را تعقيب نمود، بني اسرائيل بدرياي مصر رسيده ديدند راه فرار ندارند و از آن طرف لشگر فرعون در عقب آنها هستند بحضرت موسي عرض كردند إِنّا لَمُدرَكُون‌َ«2» (اينان اكنون بما خواهند رسيد) بحضرت موسي امر شد که عصا را بدريا زن، حضرت موسي عصا را بدريا زد و آبها شكافته شد و دوازده جاده و راه پيدا شد و قوم موسي وارد جاده‌ها شده و بحركت در آمدند وقتي که آخرين افراد قوم موسي وارد دريا شدند فرعون با قومش رسيدند و در تعقيب آنها وارد دريا شدند وقتي آخرين نفر از قوم فرعون وارد شد و آخرين نفر از قوم موسي خارج شد آب دريا بر هم غلطيد و فرعون و قومش در دريا غرق شدند و بني اسرائيل مشاهده مينمودند.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 50)- نجات از چنگال فرعونیان! از آنجا که در آیه قبل اشاره اجمالی به نجات بنی اسرائیل از چنگال فرعونیان شد، این آیه در حقیقت توضیحی بر
ج1، ص75
چگونگی این نجات است، می‌گوید: «به خاطر بیاورید هنگامی را که دریا را برای شما شکافتیم» (وَ إِذْ فَرَقْنا بِکُمُ الْبَحْرَ). «و شما را نجات دادیم و فرعونیان را غرق کردیم در حالی که تماشا می‌کردید» (فَأَنْجَیْناکُمْ وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ).
ماجرای غرق شدن فرعونیان در دریا و نجات بنی اسرائیل از چنگال آنها در سوره‌های متعدّدی از قرآن آمده است، از جمله سوره اعراف، آیه 136- انفال، آیه 54- اسراء، آیه 103- شعراء، آیه 63 و 66- زخرف، آیه 55 و دخان، آیه 17 به بعد.
در این سوره‌ها تقریبا همه جزئیات این ماجرا شرح داده شده، ولی در این آیه، تنها اشاره‌ای از نظر نعمت و لطف خداوند به بنی اسرائیل شده، تا آنها را به پذیرش اسلام، آیین نجات بخش جدید، تشویق کند.
در ضمن این آیه درسی است برای انسانها که اگر در زندگی به خدا تکیه کنند، به آن نیروی بی‌زوال، اعتماد داشته باشند، و در مسیر صحیح از هیچ گونه کوشش و تلاش باز نایستند، در سخت‌ترین دقایق، خداوند یار و مددکار آنها است.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم